هرکسی ممکن است در رابطه با والدین خود یا همسرش دچار مشکل شود. البته اگر خوش‌شانس باشید، در اغلب موارد رابطه خوبی با والدینتان خواهید داشت؛ اما کسانی که پدر و مادری سمی دارند، از چنین رابطه‌ای بی‌بهره‌اند. افراد با والدین سمی، هرچقدر هم تلاش کنند نمی‌توانند یک رابطه سالم و بر اساس احترام متقابل با آن‌ها داشته باشند.
تاکنون واژه والدین سمی به گوش‌تان خورده است؟ بدون شک هرکسی تعریف متفاوتی از آن دارد. گاهی والدین از خود راضی، دارای اختلالات روانی، سوء استفاده‌گر، دچار مشکل احساسی، معتاد به الکل یا مواد مخدر را به‌عنوان والدین سمی می‌شناسیم.
کودکان حتی آن‌هایی که والدین سمی دارند، فکر می‌کنند تمام پدر و مادرها شبیه همند. آن‌ها هیچ توانایی برای مقایسه ندارند، به همین خاطر تصور می‌کنند تمام خانواده‌ها وضعیتی مشابه خانواده آن‌ها را دارند و همه‌ی والدین بی‌رحم و غیر قابل کنترل‌اند؛ اما در نهایت متوجه می‌شوند که برخی والدین از نظر روحی و احساسی بدون مشکل‌اند، به احساسات کودکان‌شان توجه کرده و آن‌ها را حمایت می‌کنند تا به دنبال آرزوهایشان بروند، به خاطر اشتباهاتشان معذرت‌خواهی می‌کنند و به شکل منطقی و محترمانه در مورد مشکلات حرف می‌زنند. در همین‌جاست که درمی‌یابند پدر یا مادرشان کاملا متفاوت‌اند.
والدین سمی مشکلات و رنج و ناراحتی زیادی برای فرزندان خود ایجاد می‌کنند؛ اما باید بدانید این مشکل قابل‌حل است و می‌توانید بر اثرات منفی والدین سمی غلبه کنید.
اولین قدم این است که نشانه‌های والدین سمی را شناسایی کرده و با مشکلات و دلایل سمی بودن آن‌ها آشنا شوید.
نشانه‌های والدین سمی
1. والدین سمی ظرفیت پایینی برای همدلی دارند
آن‌ها همیشه نیازهای خود را در اولویت قرار می‌دهند و توجهی به احساسات و نیازهای دیگران ندارند. والدین سمی اصلا توجهی به این مسئله ندارند که رفتارشان چه تأثیری روی دیگران دارد و به‌سختی می‌توانند احساسات دیگران را درک کنند.
2. بی‌ادب و گستاخ‌اند
آن‌ها اصلا احترامی به دیگران نمی‌گذارند و نمی‌توانند با ادب و مهربانی با اطرافیانشان رفتار کنند.
3. از نظر احساسی واکنش‌پذیرند
والدین سمی در اغلب موارد نمی‌توانند احساسات خود را کنترل کنند. آن‌ها بسیار غیر قابل پیش‌بینی هستند و تمام مسائل را بیش از حد بزرگ جلوه می‌دهند.
4. کنترل‌گرند
آن‌ها همواره سعی می‌کنند به شما بگویند چه‌کاری باید انجام دهید و چه زمانی و چگونه باید آن کار را انجام دهید.
5. خشمگین‌اند
آن‌ها عصبی و پرخاشگرند و اغلب شما را با گوشه و کنایه‌های فراوان، عمدی فراموش کردن مسائل یا قهر کردن آزار می‌دهند.
6. مدام ایراد می‌گیرند
هر کاری انجام دهید، والدین سمی از شما راضی نخواهند بود. آن‌ها در هر چیزی عیب و ایراد پیدا می‌کنند.
7. مکر و حیله دارند
با فریب‌کاری و تغییر واقعیت سعی می‌کنند خود را خوب جلوه دهند. آن‌ها ازاحساس گناه، انکار و نالایق دانستن برای رسیدن به خواسته هایشان استفاده می‌کنند.
8. اهل سرزنش‌اند
آن‌ها مسئولیت کارهایشان را نمی‌پذیرند و خود را در ناکارآمدی خانواده بی‌تقصیر می‌دانند و تمام تقصیرها را به گردن دیگران می‌اندازند.
9. توقع بالایی دارند
آن‌ها از همه انتظار دارند تمام‌کارهایشان را کنار بگذارند و فقط به نیازهای آن‌ها رسیدگی کنند. هیچ توجهی به شما، برنامه ریزی‌‌ها و نیازهایتان ندارند؛ تنها به خودشان اهمیت می‌دهند و شما باید هر کاری از دستتان برمی‌آید، برایشان انجام دهید.
10. رفتار ناشایستی دارند
والدین سمی کسانی‌اند که باعث آبروریزی شما می‌شوند. برای مثال همیشه لطیفه‌های نامناسب تعریف می‌کنند، اهل مشاجره‌های فیزیکی‌اند، شوخی‌های زشت می‌کنند و به‌گونه‌ای در جمع رفتار می‌کنند که خجالت می‌کشید آن‌ها را به‌عنوان پدر یا مادر خود معرفی کنید.
11. بی‌رحم‌اند
والدین سمی حرف‌هایی می‌زنند و کارهایی می‌کنند که بسیار بی‌رحمانه است. آن‌ها شما را مسخره می‌کنند، شما را با عناوین زشت صدا می‌زنند، نقطه‌ضعف‌های شما را به رختان می‌کشند و صحبت از مسائلی می‌کنند که به آن‌ها حساسید.
12. حریم خود را رعایت نمی‌کنند
والدین سمی در مسائل شخصی شما دخالت می‌کنند و نمی‌خواهند بپذیرند فردی بالغ و مستقل هستید. آن‌ها می‌خواهند مسائل شخصی زندگی‌تان را بدانند، به حریم خصوصی‌تان احترام نمی‌گذارند، ایمیل‌هایتان را می‌خوانند، بدون دعوت به خانه‌تان می‌آیند، بدون این‌که خوشتان بیاید شروع به نصیحتتان می‌کنند و اغلب در تربیت فرزندانتان دخالت می‌کنند.
13. شما را درگیر می‌کنند
آن‌ها اعتماد ناسالمی به شما دارند. آن‌ها اطلاعات خصوصی زیادی مانند مشکلات زناشویی‌‌شان را با شما مطرح می‌کنند و توقع دارند از آن‌ها پشتیبانی احساسی داشته باشید.
14. همیشه با شما رقابت می‌کنند
نه‌تنها همیشه می‌خواهند حق داشته باشند، بلکه طوری رفتار می‌کنند که انگار رقیب شما هستند؛ پس به‌جای این‌که برای موفقیت شما خشنود شوند، سعی می‌کنند آن را ناچیز بشمرند یا شما را نادیده بگیرند.
15. وقتی کنارشان هستید، با آن‌ها حرف می‌زنید یا به آن‌ها فکر می‌کنید، احساس بدی پیدا می‌کنید
آخرین نشانه والدین سمی به احساسی که شما به آن‌ها دارید، مربوط است و نه به کارهایی که آن‌ها انجام می‌دهند. وقتی با والدین سمی برخورد دارید، حالتان بد می‌شود. از حرف زدن با آن‌ها واهمه دارید و حتی فکر کردن به آن‌ها باعث می‌شود عصبی شوید. شاید خاطرات بد به ذهنتان برسد. انرژی منفی آن‌ها به تمام کارهای شما آسیب می‌زند. اگر با والدین سمی بزرگ‌شده باشید، احتمالا ترغیب نشده‌اید که احساسات خود را داشته باشید؛ پس لازم است به احساسات خود توجه کنید و ببینید آیا والدین خشم، ناراحتی، احساس گناه و دیگر احساسات منفی را در شما زنده می‌کنند یا نه.
آگاهی به پذیرش منجر می‌شود
اگر پدر و مادری با رفتارهای سمی دارید، تقصیر شما نیست. هرچقدر که دیگران بخواهند سرزنشتان کنند، شما هیچ مسئولیتی در قبال رفتار آن‌ها ندارید. پذیرش این‌که والدینتان مشکل دارند و تغییر دادنشان سخت و محال است، راه را برای پذیرش هموار می‌کند و وقتی افراد را همان‌طور که هستند می‌پذیرید، خود را از قید تغییر دادن آن‌ها رها می‌کنید. تنها می‌توانید ناراحت باشید که رابطه خوبی با پدر و مادرتان ندارید.
پذیرش این‌که والدین سمی و غیر قابل تغییر دارید، باعث آرامشتان می‌شود؛ اما بازهم زندگی با والدین سمی سخت و اضطراب‌‌آور است. پس نیاز است به دنبال راه‌هایی برای کنار آمدن با والدین سمی باشید. اکنون چند راهکار که می‌توانند به شما کمک کنند، ارائه می‌دهیم.
از والدین سمی فاصله بگیرید
منظور فاصله گرفتن از نظر احساسی است نه دوری فیزیکی. در مقابل رفتارهای آن‌ها هیچ واکنشی نشان ندهید، حرف‌های آن‌ها را به خود نگیرید و خود را مسئول خواسته‌ها و احساسات دیگران ندانید. یکی از نشانه‌های والدین سمی این است که می‌توانند به‌آسانی شما را تحریک کنند؛ زیرا با نقاط ضعفتان آشنا هستند. شاید حتی اگر از نظر فیزیکی از آن‌ها دور باشید، بازهم نتوانید خود را ازنظر احساسی مستقل کنید و مجبور شوید به رفتارهایشان واکنش نشان دهید.
گاهی ممکن است فرزندان چنین خانواده‌هایی به خاطر کینه‌هایی که از دوران کودکی به دلشان مانده، از خانواده جدا شوند. جدا شدن از هر رابطه‌ی فاسدی مفید است، اما ممکن است این جدایی فیزیکی هم نتواند مشکل را حل کند. پس بهتر است به سراغ روان‌کاو بروید. با صحبت با روانشناس می‌توانید هر زمان به دیدن پدر و مادرتان می‌روید، تمام نکاتی که در جلسه‌ی روان‌درمانی یاد گرفته‌اید را پیاده کنید.
